İş hukukunun temel kavramlarından birisi de işyeri kavramıdır. İş sözleşmesine konu iş görme faaliyetinin gerçekleştiği yer olan işyeri, birçok hukuki uyuşmazlıkta belirleyici rol oynamaktadır. Şöyle ki; işyerinin değiştirilmesinin esaslı değişiklik sayıldığı, iş kazasının gerçekleştiği yerin işyeri sayılıp sayılmamasına göre farklı sonuçların söz konusu olduğu düşünüldüğünde işyeri kavramının ve kapsamının bilinmesi büyük önem kazanmaktadır.
Bu yazımızda da iş hukukunun temel kavramlarından biri olan işyeri kavramını temel hatları ile ele almaya gayret göstereceğiz.
1. İŞYERİ
İş hukukunun temel ve önemli kavramlarından biri olduğundan İş Kanunu’nda işyerine ilişkin bir tanım yapılmıştır. Bu tanıma göre işyeri; işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir.
Kanun bu şekilde esas işyerine dair bir genel tanımlama yaptıktan sonra işyerine bağlı yerler ve işyeri eklentilerine değinerek bunların da işyerinden sayılacağını belirtmiştir. Yani işyerini; esas işyerini, işyerine bağlı yerleri, eklentileri ve araçları da kapsamına alan bir bütün şeklinde ifade etmemiz mümkündür.
Şimdi ise Kanunda da geçen işyerine bağlı yerlerin, eklentilerin ve araçların neler olduğunu açıklayarak işyeri kavramına bir netlik kazandıralım.
2. İŞYERİNE BAĞLI YERLER
İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerlere, işyerine bağlı yerler denir ve işyerine bağlı yerler de işyerinden sayılır.
Bir yerin esas işyerine bağlı bir yer olarak kabul edilebilmesi için şu iki unsurun birlikte bulunması gerekmektedir:
Teknik amaç yönünden bağlılık
Yönetim yönünden bağlılık
Bu iki unsurun birlikte bulunmasının gerektiği, hem yapılan tanımdan çıkarılmakta hem de Yargıtay tarafından vurgulanmaktadır.
a. Teknik Amaç Yönünden Bağlılık
Teknik amaç yönünden bağlılıktan kastımız; esas işyeri ile bağlı yer arasında aynı teknik amaca yönelik faaliyetlerin yürütülüyor olması veya aynı amaca yönelik birbirini tamamlayan faaliyetlerin yürütülüyor olmasıdır. Yani bir yerde, esas işyerinde yürütülen faaliyetler ile aynı amaca yönelik veya o amacı tamamlamaya yönelik faaliyetler yürütülüyorsa bu yeri bağlı yer olarak kabul etmemiz gerekmektedir. Eğer amaç yönünden böyle bir bağlılığın varlığından söz edemiyorsak, o yerin bağımsız bir işyeri olduğunu kabul etmek durumundayız.
b. Yönetim Yönünden Bağlılık
Elbette ki teknik amaç yönünden bağlılık, bir yeri bağlı yer olarak kabul etmemiz için yeterli değildir. Bu yerin yönetimsel yönden de esas işyerine bağlı olması gerekmektedir. Yani bağlı yer olarak kabul edilen yerin ayrı bir yönetiminin olmaması gerekmektedir.
Sonuç itibari ile; esas işyeri ile aynı teknik amaca yönelik faaliyetlerin yürütüldüğü ve ayrı bir yönetimi olmayan yerleri bağlı yer olarak nitelendirmemiz mümkün olup bu yerlerin de işyeri sayıldığını ifade etmemiz mümkündür.
3. İŞYERİ EKLENTİLERİ VE ARAÇLAR
Daha önce de ifade ettiğimiz üzere Kanun, işyeri eklentilerini ve araçları da işyerinden saymıştır. Eklentiyi, işin yürütümü bakımından bağlı yerde olduğu gibi sıkı bir bağlılığı bulunmasa dahi, işin yürütümü esnasında kullanılan yerler şeklinde ifade etmemiz mümkündür. Yani esas işe yönelik bir faaliyet yürütülmese de iş ile ilgisi olan yerler eklenti olup bu yerler de işyerinden sayılmaktadır.
İş Kanunu’nun 2. maddesinde; dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslek eğitim gibi iş ve işlemler için kullanılan yerler eklenti olarak ifade edilmiştir.
Ayrıca iş görme faaliyeti kapsamında kullanılan araçların da yine işyerine dahil olduğu İş Kanunu’nda ifade edilmiştir.
Gerek toplu iş sözleşmesi yapılabilmesi ve sendikalaşma faaliyetleri bakımından, gerek iş güvencesinin kapsamının belirlenmesi bakımından, gerekse de iş kazası vs. durumlarda işyerinin kapsamının belirlenmesi büyük önem arz etmekte olup işyerinin kapsamına nelerin ve nerelerin girdiğinin bilinmesinde fayda bulunmaktadır.
Comments